Зүүн зүгэй арадуудай заншалаар, Луу – гал дүлөөр сахилзаһан амитай, тэнгэреэр ниидэдэг, газар доогуур мүлхидэг, уһан соо тамардаг, далитай ба һүүлтэй, асари ехэ хүсэтэй, сэсэн мэргэн, үльгэр домогто  амитан. Зүүн зүгэй арадууд Лууе буян хэшэг, ута наһа, амжалта туйлалтануудые ба зол жаргал үршөөхэ аргатай, дээдэ түбиин хаан засагай һүлдэтэй амитан гэжэ тоолодог.

ЭНЭРХЫ СЭДЬХЭЛТЭЙ ЛУУ 

Зүүн зүгэй арадуудай литээр, мүнөө жэл 2024 оной февралиин 10-һаа 2025 оной январиин 28 болотор Ногоон Модон Луу жэлэй һүлдэ тэмдэг доро үнгэрхэ.  

Энээнһээ урагша Ногоон Модон Луу жэл 60 жэлэй саада тээ -  1964 ондо дэлхэйе бараалхаһан түүхэтэй. Удаадахи ерэхэ жэлынь -  2084 он.

Зурхайн литын 12 амитад соо Луу табадахи һуури эзэлдэг. “Эгээл хүсэтэй, хурдан шуран ба сэсэн мэргэн амитан юундэ түрүүшын һуурида табигдаагүйб?” – гэһэн асуудалда урдын домог харюусана.    

Урдын сагта амитадай хоорондо урилдаан үнгэргэгдэжэ, тэрэнэй дүнгөөр жэлнүүдтэ нэрэнүүд үгтэхэ ёһотой байгаа.

Урилдаанай эхиндэ Луу түрүүлжэ ябатараа, гэнтэ ган гасуурта дайрагдажа, ехээр зобоһон тосхониие обёоржо хараад, заабол туһалха гэжэ шиидэһэн гэдэг. Луу урилдаанһаа хажуу тээшээ ходоржо гараад, хатаһан һуурин дээрэ бороо оруулһан түүхэтэй.         

Тиигээд саашаа гүйжэ ябатарынь, үертэ абтаһан тосхон харагдаба ха. Энэрхы сэдьхэлтэй Луу баһа тогтожо, шэнгэжэ байһан һууринай бүхы үлүү уһыень һорожо абаад, гүйдэлөө үргэлжэлүүлһэн байгаа.   

Фиништэ дүтэлжэ ябатараа, Луу ара таладань гүйһэн туулайе шонын намнахые хараад, абарха гэжэ шиидэбэ. Баһа гүйдэлөө тогтоогоод, туулайе урдаа табижа, бэеэрээ шоноһоо халхалһан домогтой.

Энэрхы һайхан сэдьхэлтэй Луу гүйлдөөнэй эсэстэ Хулганын, Үхэрэй, Барасай ба Туулайн удаа табадахи хүрэжэ ерэһэн.      

Мүнөө мүндэлжэ байһан Ногоон Модон Луу һэргэн мандахын ба урган һалбархын һүлдэтэй. Үшөө тэрэ ажалша бүхэриг ба үсөөн үгэтэй, дуугүй, даруу сомор зантай. 2024 ондо түрэһэн үхибүүд эгээл тиимэ абари зантай байха гэжэ зурхайшад онсо тэмдэглэнэ.   

ЛУУ ЖЭЛ - ШЭНЭ ИЛАЛТЫН ЭХИН 

Сагаалганаар Ногоон Модон Луу жэлые элбэг дэлбэгэй, баялигай - алталмал шара, мүнгэлиг сайбар, боро-сагаан үнгэтэй хубсаһаар угтахада һайн.   

Луу жэлдэ эхилһэн шэнэ хэрэгүүд урагшатайгаар бэелүүлэгдэдэг, илалтанууд туйлагдадаг. Хуби заяагаа һайн тээшэнь хубилгажа, шэнээр эхилхэ зорилготой хүнүүд Луу жэлдэ эхилэгты! Ургаһан модондол адляар шэнэ түсэбүүд һалбаран сэсэглээд, баян жэмэсэй ургаса түрэхэ һүлдэтэй.

Илангаяа энэ жэлдэ уран зохёолшод, уран зураашад, хүгжэм найруулагшад шэнэ зохёохы хүдэлмэринүүдые эхилбэл, Луугай дэмжэлтэ доро байха гэжэ зүүн зүгэй зурхай айладхана.       

Ногоон Модон Луу Жэлдэ байгаалиие хамгаалгын ажаябуулганууд илангаяа аша үрэтэй байдаг.

Мүн лэ гэр бүлын гэшүүдэй хоорондохи харилсаан бүхэжэжэ, шухала һуури эзэлхэ.

Тэрэнэй хажуугаар, ниигэмэй бүлгэмэй гэшүүдэй дэлхэйн хэмжээнэй ехэ бэрхэшээлнүүдые дабахын тулада хамтаран нэгэдэлгын хэрэгтэ  Луу дэмжэлтэ ба туһаламжа үзүүлдэг гэжэ хэлэгдэнэ.   

Үндэр дэлисэтэй хэрэгүүдые бүтээжэ, элдэб уршагта ябадалнуудта ородог, ехэ түсэбүүдые урдаа табяад, олон һаад һаалтануудые гаталдаг Луу жэлдэ олон хүнүүд шэнэ хүсэл зорилгонуудые бэелүүлэлжэ, урагшаа дабшаха эрмэлзэлтэй болодог.    

ЭНЭРХЫ СЭДЬХЭЛ - АГУУЕХЭ ХҮСЭН 

Энэдхэгэй, Таиландын, Хитадай ба Урда Солонгосой зурхайшадай мэдээнүүдээр, 2024 ондо эгээл шухалань – хүнүүдэй энэрхы һайхан сэдьхэл. Гансал сагаан һайн һанаан хамаг мууе гаталхын агууехэ хүсэ үршөөхэ аргатай.     

Үндэр (високосный) жэлдэ айхабтар болгоомжотой байхань шухала. Юундэб гэхэдэ элдэб һанагдаагүй ба хүлеэгдээгүй һайншье, муушье ушарнууд боложо магадгүй.

Январиин 1-һээ апрелиин 30 болотор одо мүшэдэй ехэ орёо тохёолдоон болохо ушараар хүн бүхэн ехэ һэргылэмжэтэй байха ёһотой. Илангаяа мартын 15-һаа апрелиин 30 болотор одо мүшэдэй муу нүлөө шанга хүсэтэй байха.     

Тиимэ хатуу сагта муу һанаанда ба уур сухалда абтангүй, ухаагаараа түйгөөд, даруу тэнюун сэдьхэлэй байдалда алхам бүхэнөө тон һайнаар бодомжолжо үзөөд ябахань маша шухала.

2024 ондо үндэр технологинуудай хоорондохи эсэргүү тэмсэл болохо. Апрелиин 30-най удаа байдал халта зөөлэржэ, улад түмэндэ амгалан байдал тогтохо. Энэ үедэ багаханшье һайн юумэнүүдээ үргэн һэргээжэ, булта эбтэй эетэйгээр, энэрхы һайхан сэдьхэлтэйгээр байдалаа зохёохо хэрэгтэй. 

Ганса нэгээрээ бэшэ, харин суг хамта эбтэйгээр байһан хүнүүдэй байдал һайн тээшээ хубилха.  

Сентябриин 21-һээ октябриин 18 болотор ехэ бэрхэшээлнүүд дайралдажа магадгүй.

ДЭЛХЭЙН АЛДАР СУУТА "ЛУУНУУД"                           

Луу жэлдэ олон элитэ хүнүүд түрэдэг гэжэ эли. Хитадта Луу жэлдэ түрэһэн үхибүүн тусхай золтой хуби заяатай гэжэ тоологдодог. Дэлхэйн элитэ Луунууд: Ородой Холбоото Уласай юрэнхылэгшэ Владимир Путин (1952), уран зураашан Сальвадор Дали (1904), актёр Вячеслав Тихонов (1928), Кубын хубисхалай ударидагша Эрнесто Че Гевара, актёр ба режиссёр Брюс Ли (1940),  “Битлз” ансамблиие байгуулагша Джон Леннон (1940), италиин киногой одон Моника Белуччи, Чечен Уласай толгойлогшо Рамзан Кадыров (1976)  болон бусад суутай хүнүүд.  

ЛУУ - ХҮСЭТЭЙ ҺАХЮУҺАН 

Зүүн зүгэй арадуудай заншалаар, Луу – зол жаргал ба буян хэшэг үршөөдэг хүсэтэй һахюуһан. Луугай бии болоһон газарта агууехэ хүнүүд мүндэлэн түрэдэг гэһэн үгэтэй.

Зол жаргалай Лууе наймаагай газарһаа худалдажа абахаһаа гадуур өөрын гараар урлан бүтөөбэл, дорогүй хүсэтэй һахюуһан болодог гэжэ зурхайн мэргэжэлтэд тэмдэглэнэ. Жэшээнь, хүнэй шэхэ тэбэреэд байһан түхэлтэй луугай дүрсэ баялиг, мүнгэ алта ямар аргаар олохо тухай эзэнэйнгээ шэхэндэ “шэбэнээд” дуулгадаг гэһэн үгэтэй.  

Тиигээд, Луугай дүрсэтэй зүүдхэлнүүдые зүрхэнэйнгөө хажууда зүүхэнь огто хорюултай! Ута ооһор ба гэнжэдэ оруулаад зүүхэ хэрэггүй, харин богонихон ооһорто хүзүүнэйнгээ хажууда зүүбэл, һайнаар аршалдаг.

Мүн лэ хубсаһанай захада зүүһэн Луугай дүрсэтэй булавка хүсэтэй һахюуһан болодог. Тиихэдээ эхэнэрнүүд – баруун таладаа, бүһэтэйшүүл – зүүн таладаа зүүхэ ёһотой. Тиигэбэл, хамаг муу муухайһаа, үбшэн зоболонһоо аршалан хамгаалдаг.   

Луугай дүрсэтэй бэһэлигүүд ба гарай бугаагууд эд баялиг, мүнгэ зөөри татаха аргатай. 

Тиимэ зүүдхэлнүүдые, бугаагуудые полимернэ шабараар хүн бүхэн өөрөө урлан бүтээхэ аргатай. Микроволново пеэшэн соо гү, али духовко соо бүтүү жэгнэгдэһэн полимернэ зүйл бэлээр эбдэрдэггүй, яһала бүхэ байдаг. Үшөө элдэб үнгын шэрэнүүдээр бэлээр үнгэ оруулагдадаг.     

Бүһэтэй хүн гэртээ, урдын хаан императорнуудта адли, Луугай дүрсэтэй гэрэй халат, самса үмдэдэг байбал, ехэ аза талаантай ба амжалтатай болодог. Эхэнэрнүүдшье гэрэйнгээ халат дээрэ Луугай дүрсэнүүдые урлан оёхо аргатай.  

Луу – ехэ һайн нюдэтэй, хурса харасатай амитан. Тиимэһээ Луугай нюдэтэй һахюуһан ехээр дэлгэрһэн. Зүүн зүгэй арадуудай заншалаар, Луугай нюдэн заабол улаан үнгэтэй байдаг ха. Тэрэнь муу ба һайниие илгаруулха аргатай сэсэн ухаанай, энэрхы сэдьхэлэй һүлдэ тэмдэг болодог.    

Баруун арадуудай заншалаар, Луугай дүрсэтэй һахюуһан хүсэ шадал үршөөжэ, элдэб хэрүүл арсалдаае, хёморолдоон тэмсэлые зайсуулдаг, ута наһа үршөөдэг.

Мүнөөнэй сагта хүн бүхэн өөрынгөө дотор сэдьхэлэй муу лууе даража, шэнэ эрдэм мэдэсэл нэмэжэ, баян дэлгэр сэдьхэлтэйгээр хүгжэн ургаха ёһотой. Тиигэбэл, Луу хододоо дэмжэн туһалха, аршалан хамгаалха!    

Баярма БАТОРОВА,  “Буряад Үнэн”.