Үндэр бэетэй, хирбэн һахалтай, хүнхиһэн гоё хоолойтой Зүдхэлиин зүжэгшэн Дашинима Цыбикович Раднаевтай 1990-д гаран ондо танилсахадаа, ямар бэрхэ, хүнгэн, ехэ талаан бэлигтэй хүнтэй танилсаба гээшэбиб гэжэ бахархаа бэлэйб.

 Раднаев

Дашинима Раднаев Зүдхэлиин арадай театрта Базар Барадинай "Ехэ удаган абжаа”, Намжал Балданогой "Энхэ Булад Баатар", Чингис Айтматовай  “Белое облако Чингисхана”, “Материнское поле”, Булат Гавриловай “Чингисхан” гэхэ мэтэ олон томо бүтээлнүүдые тайзан дээрэ амжалтатай табижа, олоной анхарал татаһан байна. Зүдхэлиин арадай театрай табиһан эдэ зүжэгүүд, мүн Х.Намсараевай  “Гэсэрэй зүрхэн”, Д.Эрдынеевэй “Бальжан хатан” гэһэн бүтээлнүүд холо ойгуур суурхажа, олон тоото харагшадай урда үндэрөөр сэгнэгдэжэ, Агын театрнуудай түүхын намтарта алтан гуурһаар бэшэгдэн үлэһэн гээшэ.  

Дашинима Цыбикович уран бэлигтэй артист байһан дээрэһээ, өөрөө олон зүжэгүүдтэ ялас гэмээр дүрэнүүдые наадажа, харагшадые хужарлуулдаг байгаа. Дүн хамта 26 зүжэгүүдтэ элдэб рольнуудые наадаһан. Монолог болон шүлэгүүдые хөөрэхэдэнь, зал соо һууһан зон зүрхэ сэдьхэлээ хүдэлгэн, абьяастай талаан бэлигэйнь долгиндо абтан, амяа татаад һуудаг һэн.

1954 оной майн 16-да Зүдхэли нютагай Цыбэгэй Раднын гэр бүлэдэ түрэһэн Раднаев Дашинима талаан бэлигэй одон доро түрэгдэһэн байгаа. 1961 ондо Зүдхэлиин дунда һургуулида орожо, олон нүхэдтэеэ хамта эрдэм шудалаа.  Тэрэ үеын хүүгэд һургуулида һуража ябахаһаа эхилээд колхозой гэшүүд боложо, амаралтын үедэ элдэб ажал хүдэлмэридэ хабаадалсажа,  ажалай оньһоной эхин һабагша бариһаниинь лабтай. 

1971-1972 онуудта Ага тосхондо жолоошоной мэргэжэлдэ һуража абаһан эрдэм мэдэсэеэ хэрэглэжэ, наһан соогоо дүрэтэй жолоошон ябаа. 1973-1975 онуудта сэрэгэй алба хаажа ерээд, түрэл колхоздоо түрүү жолоошоноор хүдэлөө.

1975 ондо наһанайнгаа нүхэр Валентина Будаевнатай айл бүлэ боложо, ажабайдалай үргэн харгыда гараа һэн.

1983 онһоо Дулдаргын аймагай захиргаанай соёлой таһагта ажалшан боложо, Зүдхэлиин соёлой байшанай хүтэлбэрилэгшээр  хүдэлжэ эхилээ. Дашинима Цыбиковичиин хүдэлхэ үедэнь соёлой байшанай ажал урагшатай, ехэ амжалтануудые туйлаһан байна. Арадай театр, уран һайханай коллективууд оло дахин аймагай, тойрогой, Буряад ороной, Бүхэроссиин мүрысөөнүүдтэ хабаадажа, лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртэжэ, нютагайнгаа нэрэ соло холо ойгуур суурхуулжа ябаһан байна. Абьяастай ажал хэрэгэйнь  гэршэ - олон тоото грамотанууд, сэнтэй бэлэгүүд, “За отличную работу” гэһэн СССР-эй соёлой Министерствын тэмдэг болоно.

2014 ондо наһанайнгаа амаралтада гараашье һаа, ниитын ажалда хабаадажал байгаа. Олон лэ гэрнүүдые, хашаар, хото хорёо колхоздоо барилсажа, нарин нягта, уран гартан байһанаа гэршэлээ.

Хаанашье ажал хэжэ ябабал, Дашинима Цыбикович ёһотойл театрта дурлаһан хүн гэжэ мэдэхээр, элдэб зүжэгүүдтэ хабаадаха, залуушуулда дүй дүршэлөө хубаалдаха, ёһотой багша, эсэгэ мэтэ хандадаг һэн.

1 copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy

2014 оной май һарада Зүдхэлиин арадай театр Зугаалай нютаг ошожо ялас гэмэ зүжэг табиһыень зугаалайнхид мүнөөшье болотор һанадаг. Д.Цырендашиевай “Бандит Долгор” гэһэн рассказ дээрэһээ Цырендоржи Цыденов ба Базарсадо Цыденов хоёрой бэшэһэн сценаряар "Үйлэ хуби байдаг гү?"  гэһэн зүжэг Дашинима Раднаев табиба. Хатуу бэрхэшээлнүүдые дабажа,  репрессиин халуун шулуу долёоһон  Зугаалай нютагай юрын эхэнэр Долгор Жапова тухай зүжэгтэ гол геройн дүрэ шадамар бэрхээр Зүдхэлиин арадай театрай ветеран Дыжит Ринчинова (Дылгырова) наадажа, олоной зүрхэ хүдэлгөө һэн. Раднаев Дашинима Цыбикович, Зүдхэлиин арадай театрай режиссер Дамбиева Намсалма Дамдинцыреновна гэгшэд  суг хүдэлжэ ябаһан нүхэдтэеэ арадай театрай 35 жэлэй ойн баярые гоё һайхан зүжэгөөр тэмдэглэһэн байна.

2019 ондо Д.Батожабайн нэрэмжэтэ арадай театрнуудай ба драмын бүлгэмүүдэй тойрогой харалга мүрысөөнэй 30-хи ойн баяр үргэнөөр тэмдэглэгдээ. Сокто-Хангил нютаг дээрэ болоһон энэ мүрысөөндэ Зүдхэлиин арадай театр Бальжир Сэрэнэй “Хатан дангинамни” гэһэн зүжэг табижа шангай 1-хи һууриин дипломоор шагнагдаһан байха юм. Дашинима Цыбиковичиин һүүлшынхеэ табиһан энэ зүжэгтэ аяар гушаад артистнар хабаадажа, зониие ехэтэ һонирхуулаа һэн.

2 copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy copy

Хоёр хүдэр хүбүүдые, дангина басагаяа  энхэржэ, үри хүүгэдэйнгөө гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэжэ, айл бүлэ болгоод, зургаан һайхан ашанараар бэеэ тойруулан, сэдьхэлээ ханан харалсажа, үндылгэлсэжэ ябаһан үнэр баян үбгэн аба байгаал даа.  Дашинима Раднаев 2021 оной январиин 8-да хүндэ үбшэндэ нэрбэгдэжэ, сагһаа урид наһантая хахасаһаниинь харамтай.

Ага тойрогой талаан бэлигтэнэй нэгэн Дашинима Цыбикович  баян намтартай  наһа эдэлээ. Хараха янзада даруухан,  хөөрэлдэхэдэ аятай зохид энэ хүн тайзан дээрэ гарахадаа танихын аргагүй болошохо. Хэжэ байһан ажалдаа бэеэрээ шунажа, наадаһан геройнуудайнгаа дүрэ гүнзэгыгөөр шудалжа харуулдаг, бэеэ гамнангүй, дууһан өөрыгөө үгэдэг һэн. Олон үндэр сэгнэлтэдэ хүртэһэн ажалнуудынь Зүдхэлиин арадай театрай, Агын тойрогой театрнуудай  түүхэдэ бэшэгдэжэ, харагшадай сэдьхэл зүрхэн соо мүнхэрэн үлэһэниинь лабтай. Дашинима Цыбиковичиин талаан бэлиг, дүй дүршэл суг хүдэлжэ ябаа залуу һүрэг, өөрынь хүбүүд, аша зээнэр дамжуулан абаа ёһотой гэжэ найданабди.

Долгорма Долгоржапова,Үбэр Байгалай хизаарай соёлой габьяата ажалшан, Үбэр Байгалай хизаараар буряад соёл хүгжөөлгын түбэй методист.