Сагаалганай урда үдэр – «бүтүү үдэр» гээд нэрлэгдэдэг. Юрэ хэлэбэл, бүтүү үдэр хадаа хоёр жэлэй hэлгээнэй, hараш харагдахагүй харанхы үдэр гээд тодорхойлогдоно. Мүнөө жэл февралиин 9-дэ бүтүү үдэр тудана. Энэ үдэр яажа бэеэ абажа ябахаб, ямар ёhо гуримууд бииб гэжэ тодорхойлон харая.

Монгол hарын 30-да - бүтүү үдэр бурханаа hэргээжэ хүндэлдэг еhотой. Бурханай урда 7 тахил табигдадаг. Тахил бүхэн хоорондоо нэгэ орооhонhоо үргэн бэшэ зайда байха еhотой. Зүүн гарhаа эхилжэ, 2 тахилнуудые уhаар дүүргэхэ, бурхан багша гар нюураа угаана. Гурбадахи тахил соо орооhо, хүрпөө хээд, дээрэнь сэсэг табиха, бурхан сэсэгэй һайхан үнэрөөр амилна. Дүрбэдэхи тахил соо мүн лэ орооhо хээд, хүжэ тогтоожо ууюулха, бурхан хангал һайхан үнэрөөрынь арюудхагдана. Удаань зулаяа табиха. Зургаадахи тахил соо баhал уhа хэхэ, бурхан ундална. Долоодохи тахил соо амтан эдеэнэй зүйл гү, али балин хэгдэнэ. Бурхандаа үргэлөө зохеожо табиһанай удаа, «Ом Аа Хум» гэhэн тарни гурба дахин уншаха хэрэгтэй. Үдэр бүхэндэ бурханайнгаа уhа hэлгэжэ байха.

Бүтүү үдэр сагаан эдеэн табагаа бэлдэжэ, бүүhэгөө шанажа, бурханайнгаа урда табидаг заншалтай. Бурханай урда табигдаhан мяха гурбан хоногой туршада байлгаха.

Бүтүү үдэр гэрээ сэбэрлэжэ, тооhо шорой бодхоожо, архи уужа, мяха эдижэ болохогүй. Сэдьхэлээрээ, бэеэрээ, ухаан бодолоороо Сагаан hара угтахаар бэлэнби гэhэн удхатай болоно бшуу. Бүтүү үдэр - дүйсэн үдэр гээд тоологдодог, энэ үдэр хэhэн буян гү, али нүгэл хэдэн дахин арьбадхагдадаг. Буддын шажанай литээр Шэнэ жэлэй урда үдэр мяха эдингүй үнгэргэбэл, ехэ буян хуряагдаба гэhэн удхатай. Бүтүү үдэр мүнгэ зээлеэр үгэбэл, гарзын үүдэн нээгдэжэ болохо. Шэнэ жэлэй урда тээ мүнгэ алтанай, мүн бусадшье үритэй байбал, үриеэ үгэхэ, хэн нэгэнтэй хэрэлдэhэн, тоосолдоhон байбал, эблэрхэнь шухала. Энэ үдэр гэр бүлэтэеэ гэртээ үнгэргэхэ хэрэгтэй. Үнгэржэ байhан жэлэйнгээ дүнгүүдые татаха, хаража, абаржа байhан бурхан сахюусадтаа баярые хүргэн, сагаан һайхан бодолтойгоор хүндэлхэ.

Хандама Мункуева.